Συναισθηματικό φαγητό: γιατί συμβαίνει;
Έχεις παρατηρήσει ότι τρως συναισθηματικά; Όταν αγχώνεσαι ή χάνεις τον έλεγχο επιλέγεις να φας κάποιο τρόφιμο, και μάλιστα, μετά αισθάνεσαι ενοχές που σου συμβαίνει αυτό; Είσαι από τους ανθρώπους που «τρως τα συναισθήματά σου»;
Πίστεψέ με… Όλοι μας κάποια στιγμή έχουμε βρεθεί σε αυτή τη θέση, όμως σημασία έχει τι κάνεις τελικά με αυτό. Έτσι δεν είναι;
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Τι είναι το συναισθηματικό φαγητό;
Το συναισθηματικό φαγητό χαρακτηρίζεται από μία έντονη επιθυμία του ατόμου να επιλέξει ένα συγκεκριμένο είδος τροφίμου (πχ σοκολάτα), ή μία συγκεκριμένη κατηγορία τροφίμου (πχ αλμυρό), συνειδητά ή ασυνείδητα. Μάλιστα, τις περισσότερες φορές η επιλογή του τροφίμου είναι ασυνείδητα, δηλαδή χωρίς να υπάρχει η σκέψη, παρά μόνο αυτή η έντονη επιθυμία που οδηγεί σε αυτή την επιλογή.
Για ποιους λόγους τρώει κάποιος συναισθηματικά;
Οι εμπειρίες του κάθε ατόμου και ο τρόπος που ο καθένας μας αντιλαμβάνεται την πραγματικότητά του αποτελούν τα 2 βασικά χαρακτηριστικά που ο καθένας μας δημιουργεί τις διαφορετικές του συνήθειες. Έτσι, υπάρχουν πολλοί λόγοι που το κάθε άτομο τρώει συναισθηματικά. Παρόλα αυτά, έπειτα από παρατήρηση, παρακάτω μπορούμε να δούμε μερικούς λόγους:
- Στρες
Και είμαι σίγουρη ότι όλοι μας το έχουμε βιώσει έστω 1 φορά! Αν αισθάνεσαι συνεχώς κουρασμένος-η, υπερβολικά καταπονημένος-η ή και αγχωμένος συνέχεια, τότε νομίζω είναι η κατάλληλη στιγμή να αναρωτηθείς «αν έχεις στρες»!
Όταν κάποιος αισθάνεται συχνά στρες ή ακόμα και για αρκετά χρόνια, τότε το σώμα μας αναγνωρίζει αυτές τις συνθήκες και μπαίνει στη διαδικασία να τις αλλάξει. Ένας από τους τρόπους αυτούς είναι μέσα από το φαγητό. Η κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά μειώνει πραγματικά την αντιληπτή και βιολογική απόκριση στο άγχος, δημιουργώντας μία στιγμιαία καλύτερη αίσθηση. Το κλειδί όμως βρίσκεται στο «στιγμιαία»! Η υψηλή κορτιζόλη, η οποία εκκρίνεται λόγω του στρες, ή η υπερβολική κούραση αυξάνει την ευαισθησία σε συγκεκριμένα σημεία στον εγκέφαλο (κέντρα ανταμοιβής), δημιουργώντας έτσιακόμα περισσότερη την επιθυμία για φαγητό.
- Έλλειψη ευχάριστων στιγμών
Ανπραγματικά κάτσεις λίγο και σκεφτείς, τότε δες πόσα πράγματα έχεις ήδη στη ζωή σου και είσαι χαρούμενος-η για αυτά (σπίτι, οικογένεια, φίλους, υγεία, φαγητό). Η έλλειψη όμως τέτοιων χαρούμενων στιγμών – σαν αυτή που πήρες λίγο χρόνο και σκέφτηκες – μπορεί να οδηγήσει στην επιθυμία για «δόσεις χαράς» μέσα στη ημέρα. Η κατανάλωση τροφίμων που είναι υψηλά σε ζάχαρη ή και σε υδατάνθρακες, παράγουν στιγμιαία ορμόνες που συνδέονται με τη ψυχολογία και τη διάθεσή μας, όπως είναι η σεροτονίνη («ορμόνη της χαράς») και έτσι ο εγκέφαλός μας μαθαίνει ότι κάθε φορά που θα θέλει αυτή τη «δόση χαράς» ξέρει από ποια τρόφιμα μπορεί να τη λάβει.
3. Συνήθεια
Πόσες φορές ήταν αυτές που περπάτησες μέχρι την πόρτα του ψυγείου από βαρεμάρα ή απλά άνοιξες τα ντουλάπια της κουζίνας χωρίς πραγματικά να αισθάνεσαι πείνα; Συχνά, υπάρχει η τάση κάποιος να αισθάνεται κάποιο συναίσθημα εκείνη τη στιγμή και αυτό να διαστρεβλώνεται με την πείνα. Αντίστοιχα, το ίδιο συμβαίνει και ότι υπάρχουν απερίσκεπτες κινήσεις, ενώ το μυαλό μας συνεχίζει να σκέφτεται. Κι αν όλο αυτό επαναλαμβάνεται μέσα στην ημέρα ή τις ημέρες που περνούν, με αυτό τον τρόπο δημιουργείται η συνήθεια. Ο όρος συνήθειας εξ’ορισμού είναι κάτι που κάνουμε με συνέπεια και για μεγάλο χρονικό διάστημα. Είναι ακριβώς αυτό που κάνεις, είτε το γνωρίζεις είτε όχι.
4. Αναγνώριση πείνας
Η έλλειψη αναγνώρισης της πραγματικής πείνας αποτελεί ένα ακόμη χαρακτηριστικό των ατόμων που αναφέρουν το συναισθηματικό φαγητό. Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, όντως το μεγαλύτερο ποσοστό των ατόμων που συναντώ δε γνωρίζει ποιο είναι το αίσθημα της πείνας. Στην πραγματική πείνα παρουσιάζεται το χαρακτηριστικό «γουργούρισμα» στο στομάχι, ή ακόμα και μια ελαφριά ζαλάδα. Αρκετά συχνά, πιστεύουμε ότι είμαστε πεινασμένοι όταν είμαστε διψασμένοι, βαριεστημένοι, κουρασμένοι ή απλά συνειδητοποιούμε ότι είναι η ώρα που «υποτίθεται πρέπει» να φάμε.
Σίγουρα μπορώ να συνεχίσω και να αναφέρω ακόμα περισσότερους λόγους που κάποιος τρώει συναισθηματικά. Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός, και ο κόσμος του ακόμα πιο ιδιαίτερος! Ακόμα κι αν κάτι δε γνώριζες σχετικά με το συναισθηματικό φαγητό, τώρα πιστεύω ότι ενδεχομένως να ταυτίστηκες με κάποιο ή κάποια από τα παραπάνω και να παρατηρήσεις για το αν τρως συναισθηματικά. Σημασία όμως έχει και πως τελικά σταματάει… Έτσι δεν είναι;
Της Ελένης Τσαχάκη, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος M.Sc
