Η ανακαίνιση μικρού διαμερίσματος είναι μια διαδικασία με πολλές λεπτομέρειες και σημεία που χρήζουν προσοχής. Κάθε μικρό διαμέρισμα έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες και περιορισμούς σχετικά με τον χώρο του. Τα χαρακτηριστικά αυτά θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν, πριν την έναρξη των εργασιών ανακαίνισης. Περαιτέρω, οι ανάγκες των χρηστών του μικρού διαμερίσματος ποικίλουν, αναλόγως των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους (π.χ. φοιτητική στέγη – ακίνητο βραχυχρόνιας μίσθωσης) και προσδίδουν μια κατεύθυνση σχετικά με τις προτεινόμενες παρεμβάσεις. Τέλος, κάθε άλλη παράμετρος σχετικά με τον σκοπό και τη χρήση του διαμερίσματος πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν κατά το στάδιο της μελέτης, προκειμένου η επένδυση να ανταποκρίνεται στο αποτέλεσμα.

Η ανάγκη των κοινωνιών σε παγκόσμιο επίπεδο για περισσότερους χώρους, παρά το γεγονός ότι το συνολικό κτιριακό απόθεμα παραμένει γενικά σταθερό, οδήγησε στον τεμαχισμό των υπαρχόντων χώρων σε μικρότερους, ώστε να εξυπηρετηθούν οι νέες ανάγκες. Ανάγκες, για παράδειγμα, που προκύπτουν όταν ένα μέλος της οικογένειας αποφασίσει να μείνει στο δικό του σπίτι. Αλλά και ανάγκες οι οποίες προκύπτουν από την ίδια τη φύση της οικογενειακής δομής. Η τελευταία έχει αναμφίβολα μεταβληθεί ριζικά, καθώς πολλές σήμερα είναι οι περιπτώσεις – λόγου χάρη – των μονογονεϊκών οικογενειών.
Γενικές κατευθύνσεις για την ανακαίνιση μικρού διαμερίσματος

Κατά την ανακαίνιση ενός μικρού διαμερίσματος θα πρέπει να ληφθούν διάφοροι παράγοντες υπόψιν. Οι παράγοντες αυτοί μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τρεις επιμέρους κατηγορίες:

Παρακάτω παρουσιάζονται και αναλύονται συνοπτικά οι σημαντικότεροι από τους παράγοντες αυτούς.

Ο αριθμός των ενοίκων

Ο αριθμός των ενοίκων συνιστά έναν πολύ σημαντικό παράγοντα για τον σωστό σχεδιασμό ή την ανακαίνιση ενός μικρού διαμερίσματος. Στις περισσότερες των περιπτώσεων τα μικρά διαμερίσματα απευθύνονται σε 1-2 ενοίκους. Ωστόσο, αναλόγως με τις ανάγκες και τις οικονομικές δυνατότητες των χρηστών μπορούν να στεγάσουν και περισσότερα μέλη. Όσο αυξάνεται ο αριθμός των ενοίκων, τόσο η ανάγκη για ξεχωριστά έπιπλα και εξοπλισμό είναι επιτακτική.

Το προφίλ των ενοίκων

Ο ένοικος του μικρού διαμερίσματος και οι δραστηριότητες που αυτός επιτελεί κατά τη διάρκεια της ημέρας επίσης παίζουν σημαντικό ρόλο. Αν το διαμέρισμα αποτελεί την οικία καλλιτέχνη θα πρέπει να είναι εξοπλισμένο με ένα μικρό ατελιέ. Αν πρόκειται να στεγάσει έναν φοιτητή, απαραίτητη κρίνεται η εξασφάλιση αποθηκευτικών χώρων. Ράφια, βιβλιοθήκη, καθώς επίσης και κρεβάτι με ενσωματωμένους αποθηκευτικούς χώρους (ντουλάπια), είναι επίσης πολύ βοηθητικά. Αν θα αποτελέσει την οικία ενός ζευγαριού, αναμφίβολα θα πρέπει να διαθέτει διπλό ή ημίδιπλο κρεβάτι. Σημαντική είναι και η ύπαρξη κομοδίνων, ηματιοθήκης ζυγού αριθμού φύλλων, καθώς και η εξασφάλιση ιδιωτικότητας στον χώρο του υπνοδωματίου.

Γενικές απαιτήσεις λειτουργικότητας

Όποιοι και αν είναι ο χρήστες θα πρέπει το μικρό διαμέρισμα να πληροί δύο βασικές αρχές. Την ασφάλεια και την εργονομία. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να προβλέπεται επαρκής χώρος για άνετη διέλευση και ανεμπόδιστη κίνηση σε οποιαδήποτε θέση του διαμερίσματος. Η δε μελέτη θα πρέπει να προβλέπει άνετους διαδρόμους από και προς τον εξωτερικό χώρο, καθώς και να υπάρχει επαρκής ελεύθερος χώρος για εργασία γύρω από την κουζίνα, ή πίσω από το γραφείο, κ.ο.κ.

Τα έπιπλα του μικρού διαμερίσματος, θα πρέπει να είναι συμβατά με τις διαστάσεις, αλλά και το στυλ του χώρου. Πολύ μεγάλα έπιπλα θα κάνουν το χώρο να φαίνεται μικρότερος από ότι στην πραγματικότητα είναι. Πολύ μικρά πιθανόν να μην είναι κατάλληλα για να εξυπηρετήσουν σωστά τη χρήση τους.

Σε κάθε περίπτωση, απαραίτητη προϋπόθεση για την ορθή επιλογή των επίπλων και του εξοπλισμού του χώρου συνιστά ο σωστός σχεδιασμός και μελέτη της ανακαίνισης του μικρού διαμερίσματος, ο οποίος έπεται φυσικά μίας λεπτομερούς, ακριβούς και προσεκτικής αποτύπωσης.
Ευελιξία

Η έννοια της ευελιξίας είναι εν γένει πολύ σπουδαία για την αρχιτεκτονική, πολλώ δε μάλλον για τα μικρά διαμερίσματα, για τα οποία θα μπορούσαμε να πούμε δίχως υπερβολή πως είναι εντελώς απαραίτητη. Ευελιξία σημαίνει ο χώρος να έχει τη δυνατότητα να αλλάζει μορφή ανάλογα με τις επιθυμητές συνθήκες. Προς αυτήν την κατεύθυνση εξυπηρετεί ο σχεδιασμός των αντικειμένων με τέτοιον τρόπο, ώστε να αλλάζουν μορφή, εξυπηρετώντας δύο ή περισσότερες λειτουργίες ταυτοχρόνως (π.χ. καναπές που τη νύχτα μετατρέπεται σε κρεβάτι, γραφείο που ανασηκώνεται ή είναι πτυσσόμενο ώστε να μην πιάνει χώρο, κ.ο.κ.).

Απαιτήσεις Ασφάλειας

Απαραίτητη προϋπόθεση για να λειτουργεί ένα διαμέρισμα, μικρό ή μεγάλο, σωστά είναι το αίσθημα της ασφάλειας που παρέχει στους χρήστες του. Ο χώρος δηλαδή θα πρέπει να διαθέτει μόνο όσα αντικείμενα είναι απολύτως απαραίτητα, ώστε να μην παρεμποδίζεται η άνετη και ασφαλής κυκλοφορία σε αυτόν. Τα έπιπλα που υπάρχουν στο χώρο, ιδίως όταν υπάρχουν παιδιά θα πρέπει να φέρουν στρογγυλεμένες γωνίες για την αποφυγή τραυματισμών και εν γένει ατυχημάτων, τα δε κυγκλιδώματα στις σκάλες να έχουν το κατάλληλο ύψος και να είναι στέρεα, κ.ο.κ. Επιπροσθέτως, όσες συσκευές είναι παλιές καλό είναι να αντικαθίστανται με νέες καθώς έτσι μειώνεται ο κίνδυνος ατυχήματος. Τέλος, τα κουφώματα που έχουν χάσει την στερεότητά τους χρήζουν άμεσης αντικατάστασης, τόσο για λόγους αποφυγής παραβιάσεων, όσο και για λόγους ενεργειακής αποδοτικότητας

Ενεργειακή αποδοτικότητα

Η ενεργειακή αποδοτικότητα είναι μία ιδιότητα που παίζει κρίσιμο ρόλο στην εποχή μας, μιας και η εξοικονόμηση ενέργειας είναι απαραίτητη στην κοινωνία, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Στο μεν ατομικό επίπεδο, δια της εξοικονόμησης ενέργειας επιτυγχάνεται η εξασφάλιση πόρων και, άρα, η διάθεσή τους κάπου αλλού, όπου και είναι περισσότερο απαραίτητοι (π.χ. είδη πρώτης ανάγκης). Στο δε συλλογικό επίπεδο, με την εξοικονόμηση ενέργειας συμβάλουμε στην προστασία του πλανήτη από την κλιματική αλλαγή, αλλά και διασφαλίζουμε τους υπάρχοντες φυσικούς πόρους στις επόμενες γενιές (αειφορία)

Σε πρώτο στάδιο, η εξοικονόμηση ενέργειας επιτυγχάνεται με τη θωράκιση του κτιρίου (εξωτερική θερμομόνωση του διαμερίσματος, τοποθέτηση κουφωμάτων με διπλούς υαλοπίνακες, κ.ο.κ.). Σε δεύτερο στάδιο, εξετάζεται ο ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός του κτιρίου, ο οποίος θα πρέπει να πληροί συγκεκριμένες προδιαγραφές, εναρμονιζόμενες με τις απαιτήσεις άνεσης του σύγχρονου ανθρώπου. Συσκευές παλιές οι οποίες καταναλώνουν μεγάλα ποσά ενέργειας θα πρέπει να αντικαθίστανται με νέες, περισσότερο αποδοτικές: οι λαμπτήρες πυρακτώσεως που βρίσκονται στα περισσότερα παλιά σπίτια είθισται να αντικαθίστανται με λαμπτήρες φωτοδιόδων (led), ενώ σημαντικά είναι και τα έξυπνα συστήματα που έχουν κάνει την εμφάνισή τους τα τελευταία χρόνια και διευκολύνουν πάρα πολύ την ενεργειακή εξοικονόμηση.

Αισθητική

Ακόμα κι όταν όλα τα παραπάνω έχουν επιτευχθεί, δεδομένου ότι το διαμέρισμα διαθέτει ένα οπτικό αποτύπωμα, προκειμένου ο ένοικος να ζει σε ένα ευχάριστο περιβάλλον, απαραίτητη είναι και η ανανέωση της εικόνας του μικρού διαμερίσματος.

Η εικόνα ενός μικρού διαμερίσματος μετά την πάροδο πολλών ετών χρειάζεται ανανέωση για δύο λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι καθαρά για λόγους λειτουργικότητας. Η φθορά του χρόνου κάνει την εμφάνισή της στα υλικά κατασκευής, με αποτέλεσμα αυτά να μην είναι λειτουργικά ή και πολλές φορές επικίνδυνα.

Ο δεύτερος λόγος είναι καθαρά αισθητικός. Τα παλιά έπιπλα αποπνέουν μία άλλη εποχή και δεν αντικατοπτρίζουν πολλές φορές το στυλ των ενοίκων. Τα καινούργια έπιπλα θα δώσουν μία άλλη αίσθηση στο χώρο, εκφράζοντας καλύτερα το στυλ του χρήστη και εναρμονίζονται καλύτερα με το διαμέρισμα εν συνόλω.

Οικονομικός προϋπολογισμός

Τέλος, ο οικονομικός προϋπολογισμός του νοικοκυριού είναι και αυτός που θα κρίνει την αναγκαιότητα των επεμβάσεων ανακαίνισης ή συντήρησής του μικρού διαμερίσματος, καθώς και την ιεράρχησή τους.

Σημαντική είναι και η προβλεπόμενη διάρκεια ζωής του διαμερίσματος. Οι επεμβάσεις αισθητικής και λειτουργικής αναβάθμισης θα πρέπει να αντιστοιχούν στον χρονικό ορίζοντα της κατασκευής. Μία κατασκευή που θα χρησιμοποιηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα θα αποσβέσει το ποσό της επένδυσης, εντός της χρονικής διάρκειας ζωής της κατασκευής. Έτσι, το όφελος είναι διπλό: Από τη μία έχουμε την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του χρήστη, και από την άλλη εξοικονόμηση πόρων και χρημάτων.

Του Επαμεινώνδα Καπετανάκη, Αρχιτέκτων Μηχανικός
HARBOUR ARCHITECTURE
Ξάνθου 54, Γλυφάδα